The Ethiopian Economist View

2022-10-04 20:02:07 የንግድ እና ቀጠናዊ ሚኒስትር፦ "በነዳጅ ዋጋ ማስተካከያ ምክንያት የሸቀጦችን ዋጋ የሚጨምሩት ላይ እርምጃ እወስዳለሁ!"።


መንግስት መሸከም ያቃተውን የነዳጅ ወጪ ሸማች እንዲሸከም እያደረጉ ያሉትን ነጋዴዎች በተመሳሳይ #ዛቻ ብቻ ማስታገስ ይቻላል? ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-28 07:50:38 የኢትዮጲያ ኢኮኖሚ ችግር ከአቅርቦት ማነስ ወይስ ከፍላጎት ማደግ የመነጨ ነው?


በዓለም ኢኮኖሚ ውስጥ የብዙ ሀገራት ችግር ለዜጎቻቸው በቂ የሆነ የቁሳቁስ፤ የአገልግሎት እና የውጪ ምንዛሬ አቅርቦት ማዳረስ ነው፡፡


በተመሳሳይ የኢትዮጲያ ኢኮኖሚ ከፍተኛ ፍላጎት ያለበት ቢሆንም አቅርቦትን በተመለከተ የባለብዙ ክፍተት ነው፡፡


ፍላጎት እና አቅርቦት ማለት ምን ማለት እንደሆነ እና የኢትዮጲያ መሰረታዊ የኢኮኖሚ ችግር የአቅርቦት በየጊዜው ማደግ ወይስ ተፈላጊው አቅርቦት ያለመጨመር?


በምሳሌ በማስደገፍ ይህንን ቪዲዮ

አቅርቤላችኋለሁ እስከ መጨረሻው ተከታተሉ፡፡ ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-24 16:03:52 በቅርቡ ድሬዳዋ እና ሀረር ሄጄ ስመለከት!


#በድሬዳዋ ባጃጆች የቀን እና የምሽት የሚል ክፍፍል አላቸው። #በሀረር ዛሬ የሚሰሩ ባጃጆች በቀጣዩ ቀን መስራት አይችሉም! (በታርጋቸው የመጨረሻ ቁጥር ሙሉ እና ጎዶሎ በሚለው አሰራር ኮቪድን ተከትሎ የተጀመረ ቢሆንም ስምሪቱን ለማቃለል በሚል ቀጥሏል)።


የባጃጆች ቁጥር ከመንገዱ እና ከተገልጋዩ አንፃር ከፍተኛ በመሆኑ የተወሰደ መፍትሄ ቢሆንም! በመርህ ደረጃ መንግስት በገበያው ያለውን ውድድር በመመሪያ እየመራው ነው።


አሽከርካሪዎች በውሳኔው ብዙም አልተከፉም! ምክንያቱም የፈረቃ ስራ ተጠቃሚውን ለከፍተኛ ክፍያ ቢዳርገውም አሽከርካሪዎች ወደ #ማካካስ ስርዓት እንዲመጡ አድርጓል። በተጨማሪም ሁሉም ባጃጅ አንድ ላይ ቢሰማራ ሽሚያው ዝቅተኛ የሚባለውን ገቢ መግኘትን ከባድ እንደሚያረገው አውቀዋል።


ከ300ሺ ብር በላይ መነሻ ካፒታል የሚጠይቀው የባጃጅ ስራን ሰዎች ከሌሎች አዋጪ መካከለኛ የቢዝነስ ስራዎች ጋር እንዲያወዳድሩ እድሉን መንግስት መክፈት አለበት (የባጃጅ ስራ ትምህርት ካቋረጠ ወጣት እስከ የመንግስት ስራ አያዋጣም እስካለው  ወጣት በሙሉ የሚመካበት ስራ ሆኗል)።


ለወጣቶች ስራ ማለት አዋዋል እና ወጪን ከማስተካከያ መንገዶች ውስጥ ዋነኛው ነው። ጥቂቶች በስራ ቀን ያገኙትን ገንዘብ በቀጣይ ቀኑ እረፍት ሲሆኑ እንዲያባክኑት ሙሉ ፍቃድ የመስጠት ያህል ሊሆን ይችላል።


በከተሞቹ ባጃጆች ቁጥራቸው ብዙ በመሆኑ በነዳጅ ግብይት ላይ የሚኖራቸው ሽሚያ እና ቆይታ ከመጨመሩ የተነሳ ነዳጅ በጥቁር ገበያ እንዲሸጥም የሚያስገድድበት ወቅት አለ።


በመመሪያ ተገድቦ በወር 15 ቀን ብቻ ለመስራት የሚወስን ወጣት የሙሉ ጊዜ ውጤታማ ስራ እንዲሰራ ከተሞች እና ክለሎች ቀድመው ወጣቱ ወደ Productivity ሴክተር ገንዘብ፤ ጉልበቱን እና ያለውን እውቀት ይዞ እንዲገባ ምርጫ ማዘጋጀት ግድ ነው።


ከወጣቶች እይታ አንፃር ወር ሙሉ ስራ ፈት ከመሆን በወር ውስጥ 15 ቀን ስራ መስራት መጥፎ አይደለም! ለመንግስት ደግሞ ጠንካራ ወጣቶች ከነመነሻ ካፒታላቸው በወር 15 ቀን ሙሉ በቤታቸው መቀመጣቸውን ለማስቀረት ቢያስብ መጥፎ አይደለም። ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-22 19:10:44 ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-22 19:05:27 የዛሬ 40 ዓመት ጥርስ የሚነቀልበት ሂደት ብዙም ሳይለወጥ ጥርስ የማስነቂያ ዋጋ አሁን ላይ እጅግ ውድ የሆነው ለምን ይመስላችኋል? የ1980ዎቹ ክትፎ ከዘንድሮው ክትፎ ምንም ለውጥ ሳይጨመርበት በዋጋ ረገድ ውድ የሆነበት ምክንያት ምን ይመስላቸኋል? በትምህርት ጥራት እየቀነሱ ነገር ግን በዋጋ ውድ እየሆኑ ያሉ ኮሌጅ እና ዩኒቨርስቲዎች ምክንያታቸው ምን ይመስላችኋል?

ከ1970ዎቹ እስከ 2014 ድረስ ተመሳሳይ ዘፈን በየመድረኩ የዘፈነ ዘፋኝ ተመሳሳይ ስራ እየሰራ የሚከፈለው ክፍያ ለምን የጨመረ ይመስላችኋል? የዛሬ 25 ዓመት በተመሳሳይ የሰርግ ዘፈን የዳረ ዘፋኝ ዘንድሮ ያንኑ ዘፍኖ በብዙ እጥፍ ክፈሉኝ ለምን የሚል ይመስላችኋል? የዛሬ 20 ዓመት የነበሩ የግል ትምህርት ቤቶች የማስተማሪያ ዘዲያቸው ብዙም ሳይለውጡ እና ነባር አስተማሪዎቻቸው እየተጠቀሙ የዛሬ 20 ዓመት ከሚጠይቁት ክፍያ በከፍተኛ ሁኔታ ያስወደዱት ለምን ይመስላችኋል?

በጥራትም ሆነ በአዋጪነት ደካማ መሆናቸው እየታወቀ ለትምህርት ሴክተር፤ ለጤናው ሴክተር፤ ለደህንንት ተቋማት፤ ወዘተ ለምን ከፍተኛውን የመንግስታትን በጀት ድርሻ የሚወስዱ ይመስላችኋል?

ከላይ በዘመናት መካከል የአገልግሎት ዋጋዎች በከፍተኛ ደረጃ እየጨመሩ የመጡበትን ምክንያት እኔም እናንተ ልትገምቱ ከምትችሉት የዘለለ ምክንያት አላቸው ብዬ አስቤ አላውቅም ነበር፡፡ ነገር ግን የአሜሪካዊውን ኢኮኖሚስት William Baumol ወሳኝ አርቲክል ማለትም #Cost_Disease (Baumol effect) የሚለውን ሳነብ በቀጣይ የአለም የኢኮኖሚ አካሄድ ባህሪ ልብ ሳይባል እየተለወጠ መሆኑን ተረድቻለሁ፡፡

William Baumol በ1960ዎቹ የሚሰሩ ሙዚቀኞች የተለየ ፈጠራን ሳይጨምሩ (Low productivity) ተመሳሳይ ስራዎች በመስራት የሚያገኙት ገቢ ግን በፍጥነት እያደገ መሄዱን አየ! ከዛ የ100 ዓመት መረጃዎችን (1865 እስከ 1965) ሲያጠና ተጨማሪ ፈጠራ ሳይኖራቸው ዘፋኞች በየመድረኩ የሚያስከፍሉት ክፍያ እየጨመረ ነበር፡፡

ስለዚህ "ሁለት አይነት ሴክተር በኢኮኖሚ ውስጥ አለ" አለ! በጣም የቴክኖሎጂ ፈጠራቸው እያደግ ያሉ እና በተጨማሪ የማምረት አቅም (Productivity) የደረጁት የአምራች/Manufacture ክፍሉ እና ብዙም የተለየ ፈጠራ እና የማምረት አቅማቸው እያደገ ያልሆኑት (Stagnant productivity) የአገልግሎት/Service ክፍል ናቸው ይላል፡፡

#ለምሳሌ፡- ከደርግ ዘመን ጀምሮ የቆዳ ጫማ የምርት ስርዓት ለማደግ የለፋውን ያህል ከደርግ ጊዜ ጀምሮ በተመሳሳይ ጣባ የሚቀርበው ክትፎን ማወዳደር ማለት ነው (ከያኔው አንጻር አሁን ላይ የቂቤው ጥራት ቀንሶ ሊሆንም ይችላል!) ስለዚህ የአንድ ጫማ ዋጋ ጫማውን ለማምረት በየዘመኑ የተፈጠሩ የጫማ ቴክኖሎጂ እና ማሽኖችን መሰረት በማድረግ ውስን የዋጋ ጭማሪ ሊኖረው ቢችልም ምንም የቴክኖሎጂ ፈጠራ እና የአመራረት ሂደት የሌለው ክትፎ በየሬስቶራንቱ የሚጠየቅበት ዋጋ ከያኔው አንጻር ከፍተኛ ነው፡፡

ከታች ያለውን ግራፍ ተመልከቱት በአሜሪካ የ20ዓመት መረጃ ተወስዶ የአምራች ክፍሉ ዋጋ እና የአገልግሎት ክፍሉ ዋጋ ያላቸው ልዩነት ከፍተኛ ነው! የጫማ ዋጋ ከሚጨምረው በላይ የትምህርት ቤት ክፍያ ያድጋል፤ የአዳዲስ ዘመናዊ መኪኖች ዋጋ ከሚጨምረው በላይ ለህክምና የሚጠየቀው ዋጋ ውድ ነው፤ በየዘመኑ ለመጡ ለፈርኒቸር ውጤቶች ከሚጠየቀው ዋጋ በላይ ልጅ ለማስተማር የሚጠየቀው ዋጋ ውድ ነው፤ ወዘተ፡፡

በአምራች ክፍሉ ያለው ምርታማነት ማደግ ሰዎች ከፍተኛ ገቢ እንዲያገኙ ስለሚያደርግ የመክፈል አቅም አላቸው (This is because the economy's constantly growing productivity simultaneously increases the community's overall purchasing power) የሚለው እሳቤ ለአገልግሎት የሚቀርቡ ሰዎችን ዋጋ እያናረው መጥቷል እንዲሁም ሰዎች በተቻለ መጠን ወደ አምራች ክፍሉ የስራ ዘርፍ ሊኖራቸው የሚችልን መዛወር ለመቋቋም በአገልግሎቱ ሴክተር ባለሙያዎች ስራዎቻቸውን እዳይለቁ ለማባበል ሲባል የሚከፈላቸው ክፍያ እያደገ ሲሄድ ለአገልግሎቱ የሚያስከፍሉት እንዲያድግ ይደረጋል፡፡

በሀገራችን ከሆቴል ማናጀር ወይም ዋና ሼፍ እና ከጫማ ፋብሪካ ማናጀር በደሞዝ የሚሻለው ማን ነው?

William Baumol የመኪና አምራች ክፍሉ በጣም ዘመናዊ መኪኖችን እያመረተ ነው! ስለዚህ ፈጠራው ጨምሮ በሹፍርና ዘርፍ ተቀጥረው የሚሰሩ ሰዎች በራሱ መንቀሳቀስ የሚችል (Automated) መኪና ሲፈጠር ስራቸውን ያጣሉ! ነገር ግን ምንም ዘመናዊነት ቢያድግ ሰዎች ሃኪም፤ አስተማሪ እና ጸጉር ቆራጮችን በማሽን ሊተኳቸው አልያም እነዚህ የአገልግሎት ሴክተር ሰራተኞች ስራችንን ልናጣ እንችላለን ስለማይሉ የአገልግሎት ሴክተሩ ተሳትፎ እያደገ ይሄዳል ይላል፡፡

ረቦቶች/ማሽኖች እና ሌሎች ቴክኖሎጂዎች እያደጉ መምጣታቸውን ተከትሎ በማምረቻ ተቋማት ያለው የሰራተኛ ቁጥር የመጨመር ሳይሆን የመቀነስ አዝማሚያ እያሳየ ነው፡፡ ነገር ግን በአገልግሎት ሴክተሩ ያለው ሰራተኛ በእጅጉ እያደገ ነው፡፡ ምን ማለት ነው? በቀጣይ የዓለም ኢኮኖሚ ከአምራች ወደ አገልግሎት ሴክተር እየተዛወረ መሄዱ ጤነኛ የሚባል አይሆንም ይላል ምክንያቱም በአገልግሎት ሴክተሩ የሚከፈለው ከፍተኛ ክፍያ በአምራች ዘርፉ ያሉ ሰራተኞችን ማስኮብለሉ አይቀርም ነው፡፡

የመንግስታት የጤና እና የትምህርት ወጪ/በጀት እያደገ ሲሄድ ለሴክተሩ በተሰጠ ትኩረት ብቻ ይመስላቸዋል! ነገር ግን ሴክተሩ የሚጠይቀው ዋጋ እና ወጪ በፍጥነት እየጨመረ በመምጣቱ ነው፡፡

ከፍተኛ የማምረት አቅም ያላቸው የአምራች ክፍሎች/ፋብሪካዎች የሚጠቀሟቸው ማሽኖች የምርትን ጠቅላላ ወጪ ስለቀነሱት የምርቶች ዋጋ መቀነስ እያሳየ ነው ነገር ግን ከፍተኛ የማምረት አቅም የማይስተዋልበት የአገልግሎት ዘርፉ ከፍተኛ ፈላጊ በመያዝ የአገልግሎት ወጪውም ክፍያውም ውድ እየሆነ ነው፡፡

#ለምሳሌ፡- ደሞዝ በማይከፈላቸው ረቦቶች የሚያመርት ካምፓኒ የማምረቻ ወጪው በሂደት እየቀነሰለት ነው የሚሄደው ስለዚህ የምርቱ ዋጋ እየቀነሰ ነው፡፡ ነገር ግን ሰዎች ቀጥታ ተሳትፎ የሚያደርጉበት ሴክተር (labor-intensive services) ውድ መሆናቸው ቀጥለዋል፡፡

ነገር ግን በሀገራችን ሁኔታው ይህንን ባህሪ ይይዛል ለማለት ከባድ ነው፡፡ የማምረቻ ዘርፉ የምርታማነት መጠን በሚፈለገው ልክ ሳያድግ/ኢኮኖሚው በአብዛኛው ለፍጆታው የሚያስፈልገውን የኢንዱስትሪ ውጤቶች ከውጪ ሸምቶ አስገቢ ሆኖ/ የግል ሴክተሩ ለትምህርት፤ ለጤና፤ ወዘተ የሚጠየቀው ክፍያ William Baumol በሚለው በተመሳሳዩ እያደገ ነው! ስለዚህ ኢኮኖሚያዊ መሰረት ጠንካራ መሆን የሚገባው በአምራች እና በአገልግሎት ሴክተሩ መካከል ሊኖር የሚገባው እሽቅድድም ጤነኛ ሲያረግ ነው፡፡

የኢኮኖሚክስ ትምህርት እንዲወደድ የሚያደርገው ዋናው ምክንያት አለማለቁ ነው! ሁሌም ከሁኔታዎች አንጻር አመክንዮዎቹ ይቀነሳሉ! ይጨመራሉ! ዛሬ ላቀርብላችሁ የሞከርኩት ሃሳብ ትንሽ ግር የሚል ቢመስልም ዓለም ምርጥ የሚለው የኢኮኖሚክስ ሃሳብ ነው! በጽሁፍ ለመግለጽ የማያመቹ ቢሆኑም የተወሰነ ሞክሪያለሁ ተጨማሪ በማንበብ በደንብ መረዳት አልያም ማዳበር የምትፈልጉ ሰዎች ልትጨምሩበት ትችላላችሁ፡፡ ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-20 19:53:38 #ጥቂትነት! የኢትዮጲያ ኢኮኖሚ ችግር ነው!

ኢትዮጲያ ውስጥ መሰረታዊ የሚባሉ ቁሳቁሶች ከውጪ ሸምተው የሚያስገቡ ባለሃብቶች ጥቂት ናቸው! ይህ ማለት በቀላሉ ዋጋ የመወሰን፤ መረጃ የመለዋወጥ እና የመደራደር አቅም እንዲኖራቸው በማድረጉ በሰዓታት እና በቀናት ልዩነት ዋጋን፤ አቅርቦትን እና የውጪ ምንዛሬ ተመንን ይወስናሉ፡፡

ከባንክ ከፍተኛ መጠን ብድር በህጋዊም ሆነ በአጠራጣሪው የወሰዱት ጥቂቶች ናቸው (የመንግስት እና የግል ባንኮች ብዙ ቢሊየኖች በብድር መልክ በጥቂት ሰዎች እጅ እንደሆነ ስውር መረጃ አይደለም)፡፡

#ለምሳሌ፡- በአንድ ወቅት የቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊ የፓልም ዘይት የሚያስገቡ አስመጪዎችን ሰብስበው "እናንተ ጥቂቶች ናችሁ በገበያው እየተጫወታችሁ ያላችሁት!" በሚል ማስጠንቀቂያ እና ተማጽኖ በማድረግ የፓልም ዘይት የመሸጫ ዋጋ ተመን ተቀምጦ ነበር! ነገር ግን በተቀመጠው የመሸጫ ዋጋ ምክንያት ካደሙ አስመጪዎች መካከል ለመንግስት ለዘብ ያሉት አስመጪዎች በወቅቱ ሁኔታዎችን ሲለውጡ አስተውለን ነበር፡፡

በኢኮኖሚ የገበያ ስርዓት ውስጥ ጤነኛ ካልሆኑ ስርዓቶች መካከል ብቸኝነት (Monopoly) ወይም ጥቂትነት (Oligopoly) ናቸው! ምክንያቱም እነዚህ የገበያ ስርዓቶች ዋጋን በመወሰን የገበያ ጤናማ ስርዓት ስለሚያዛቡ ነው፡፡

#ብቸኝነት (Monopoly)፡- አንድ ብቸኛ አምራች/አስመጪ ያለበት ገበያ ሲሆን አምራቹ ወይም አስመጪው አብዛኛው ፈላጊ ምርጫ ስለሌለው "ሸማች ቁሱን እስከፈለገው እና ገቢው እስከፈቀደ ድረስ ይሸምታል!" ስለሚል የቁሱን ዋጋ የመወሰን መብት አለው፡፡

#ለምሳሌ፡- በኢትዮጲያ ሳፋሪኮም እስኪመጣ ላለፉት 128 ዓመታት የቴሌኮሚኒኬሽን አገልግሎት የሚሰጠው ኢትዮ-ቴሌኮም ነው! ስለዚህ የአየር ሰዓት ዋጋን ካለተፎካካሪ ያዋጣኛል ያለውን ሲወስን ኖሯል፡፡ የዚህ አይነቱ ብቸኛ አቅራቢነት በመንግስትም ሆነ በግል ተቋማት ባይፈጠር የሚወደድ ነው! ነገር ግን የሚከለከል ስርዓት አይደለም! በዓለም ላይ ማይክሮሶፍት አቅሙ ኖሮት በብቸኝነት ማምረት እና መጠበቅ እስከቻለ ድረስ ቢልጌት ብቸኛ የዓለም አቅራቢ ሆኖ ሊቀጥል ይችላል (በቅርብ መረጃ ማይክሮሶፍት በአለም ላይ 90ከመቶ የኮምፕዪተር ኦፕሬቲንግ ሲስተምን የሚያቀርብ ድርጅት ነው)፡

#ጥቂትነት (Oligopoly):- ጥቂት አምራች፤ አስመጪ እና አገልግሎት አቅራቢ ኖሮ የፈላጊው ህዝብ ቁጥር ከፍተኛ ሲሆን ማለት ነው! በዚህ ስርዓት ውስጥ ጥቂቶች አቅርቦትን ከከፍተኛው ፍላጎት አንጻር ማዳረስ ስለሚቸገሩ እጥረቱን ተከትለው በጥቂት ፉክክር ዋጋን ይወስናሉ፡፡

#ለምሳሌ፡- ኢትዮጲያ ውስጥ የሲሚንቶ እና የብረት አምራች እና አስመጪዎች ግብይት የዚህ አይነት ባህሪ አለው! ትንሽ ሲያኮርፉ እጥረት ይፈጥራሉ! መንግስትን ምክንያት ደርድረው ይደራደራሉ! የራሳቸውን ዋጋ ይተምናሉ! (ለዚህ ነው የሲሚንቶ የመሸጫ ዋጋ ተመን መንግስት ሲያወጣ የሚስተዋለው)፡፡

ልብ በሉ! በኢትዮጲያ ቸርቻሪው ነው እንጂ አስመጪዎች እና አምራቾች ጥቂት ናቸው! ቸርቻሪ ዋጋን በመሰረታዊነት የመወሰን አቅም የለውም! #ለምሳሌ፡- መኪና የሚያስመጡ ጥቂቶቹት አስመጪዎች ተደዋውለው ተመሳሳይ የዕለቱን የመኪና ዋጋ የመወሰን አቅም ሊፈጥሩ ይችላሉ! ነገር ግን በመቶ ሺ የሚቆጠር የመኪና ፈላጊ/ሸማች መረጃ በመለዋወጥ ሻጮች መኪና ካስወደዱ "ለጊዚው አንግዛቸው" የሚል ውሳኔ ለመወሰን የመረጃ ተደራሽነት ችግር (Information Asymmetry) አለበት፡፡

#ለምሳሌ፡- "በአለፈው አንድ ወር ውስጥ ብቻ የተሽከርካሪ ዋጋ እጅግ እስደንጋጭ በሆነ ፍጥነት በአማካይ ከ300ሺ እስከ 700ሺ ብር ጭማሪ አሳይቷል"። በቅርቡ ያየሁት መረጃ ነው፡፡

#ለምሳሌ፡- 10 የምግብ ዘይት አስመጪ ነጋዴዎች ቢኖሩ ቡና እየጠጡ ገበያው ላይ ጫና ለመፍጠር ሊወስኑ ይችላሉ! አቅርቦት ደካማ መሆኑን ተረድተው የትርፍ ድርሻ ስሌታቸውን ለማሳደግ ሊወስኑ ይችላሉ፡፡ በሆነ አንድ ምክንያት 10ሩም ቢያኮርፉ (የወጡ አዳዲስ መመሪያዎች ላይ ደስተኛ ባይሆኑ) ወይ መንግስት ዘይቱን በራሱ መስመር ያስመጣዋል አልያም ህዝቡ የዘይት ያለ ይላል፡፡

በኢትዮጰያ እንግዳው ነገር ብቸኝነት እና ጥቂተኝነት በማምረት የሚፈጠር ሳይሆን ከውጪ በማስመጣት የሚፈጠር መሆኑ ነው፡፡ በሀገር ውስጥ የማምረቻ ወጪ ከፍተኛ መሆን፤ በአምራቾች እና በአስመጪዎች መካከል የተዘረጋው ማበረታቻ በአግባቡ ስላልተለጠጠ፤ የጥቁር ገበያ መጠንከር፤ ደካማ የገበያ ጣልቃ ገብነት አካሄድ መኖር፤ ወዘተ አስመጪዎችን የጥቂተኝነት ጉልበት እንዲኖራቸው አድርጓል፡፡

በተለያዩ ምክንያቶች ገበያው በበቂ ማምረት ያልቻላቸው ቁሶች ሲበራከቱ፤ በገበያው ባለው የቆየ አሻጥር የተገደበው የንግዱ ተዋናዬች ቁጥር መጨመር ካልቻለ፤ የጥቁር ገበያው አዋጪነቱን ካላቆመ እና የመረጃ ተደራሽነት/ምክንያታዊ የሸመታ ውሳኔ እየተለመደ ካልመጣ! መንግስት በፖሊሲ/በመመሪያ የገበያ ጣልቃ ገብነት እና የተጠና ገደብ ማስቀመጥ አለበት፡፡

ፈጣን እና ሰፊ መሰረት ያለው የኢኮኖሚ እድገት ለመፍጠር የግል ሴክተሩ የላቀ ተሳትፎ በገበያው እንዲኖረው ማድረግ ተገቢ ነው! ነገር ግን የግል ሴክተሩ በተለያዩ ምክንያቶች ውስን ቁጥር ያላቸውን የቀደሙ ተዋናዮች ብቻ ይዞ ከቀጠለ ከአመክንዬ የወጣ የገበያ ቅርጽ እንዲኖር ያደርጋል፡፡

ስለዚህ የግል ሴክተሩ በሀገር ውስጥ የማምረት አቅሙ እንዲያድግ የእጥረት ዘርፎችን ለይቶ ማበረታታት፤ የፋይናንስ አቅርቦት አሰራር ማሻሻያ ማድረግ፤ የባላሃብቶችን ኢኮኖሚያዊ ተሳትፎ በመርህ ላይ እንዲመሰረት ማድረግ (ባለሃብቶች ላይ የተጣበቀም ሆነ ባላሃብቶችን ትኩረት የነሳ የመንግስት ግንኙነት አመክንዮያዊ የኢኮኖሚ እንቅስቃሴ መሰረቱን ይለቃል!)፡፡

በጥቂቶች የገበያ አሻጥር እየተፈተነ ያለ ኢኮኖሚ/መንግስት ምክንያታዊ ወዳልሆነ ቁጥጥር አልያም በገበያው የአስመጪነት እና የቸርቻሪነት ሚና እራሱ እንዲረከብ በማድረግ የውጤታማነት ማነስ እና የወጪ መብዛት ውስጥ ገብቶ ከመሰረታዊ መፍትሄ ይልቅ ለጊዚያዊ ማስታገሻዎች ትኩረት እንዲኖረው ያደርጋል፡፡ ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-20 13:11:24 #ጥቂትነት! የኢትዮጲያ ኢኮኖሚ ችግር ነው!

ኢትዮጲያ ውስጥ መሰረታዊ የሚባሉ ቁሳቁሶች ከውጪ ሸምተው የሚያስገቡ ባለሃብቶች ጥቂት ናቸው! ይህ ማለት በቀላሉ ዋጋ የመወሰን፤ መረጃ የመለዋወጥ እና የመደራደር አቅም እንዲኖራቸው በማድረጉ በሰዓታት እና በቀናት ልዩነት ዋጋን፤ አቅርቦትን እና የውጪ ምንዛሬ ተመንን ይወስናሉ፡፡ በዚህ ሃሳብ ዙሪያ ይህንን ቪዲዮ ተመልከቱ

ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-19 09:34:01 ዘንድሮ ትምህርት ቤት የሚሄዱ #መካከለኛ_ገቢ ያላቸው ወላጆች ተበድረውም ይሁን ኖሯቸው የሚያሰተምሯቸው ህፃናት!

የ1000ብር ምሳ እቃ ከነምሳው (የመጀመሪያ ቀን ስለሆነ ምሳው እጅ ማስቆርጠሙ አይቀርም)።

የ1000ብር ደብተር (ራዲካል 850ብር ሲሆን ስኴር ደብተር፣ double line..ያካትታል)።

የ1700ብር ዩኒፎርም የህፃን/የህፃን የሚለው ላይ እናሰምራለን/ ።

ጫማ 1000ብር ተጠርቶ በስንት ጉንጭ አልፋ ክርክር 980 ብር የተገዛ።

የ1200 ብር ቦርሳ /በሌለ መንገድ የሚጎተተውን ቦርሳ ከገዙ 3400ብር/።

የ700 ብር ከለር/አርሳስ/ስዕል ደብተር/pencil case.....የመሳሰሉትን ይይዛሉ።

አዳዲስ ፓካውት፣ ካልሲ፣ የውስጥ ሱሪ ትምህርት ቤት የተከፈለላቸው እና የታክሲ/የሰርቪስ አልተካተቱም!

አንድ የሀረር ክላስሜቴ አጋርታው ያየሁት ነው! የቤተሰብ ትልቁ አስቤዛ የልጆች ትምህርት ወጪ ሆኗል (እኔም ዛሬ ለመጀመሪያ ጊዜ ልጄን ትምህርት ቤት ስለላኩ ይህንን ታዝቢያለሁ!)። ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-17 11:27:21 Channel photo updated ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-17 10:55:43 የገንዘብ የመግዛት አቅም መዳከም እና በመጪው ጊዜ ይህ ሁኔታ በፍጥነት ላይቀረፍ ይችላል በሚል Uncertainty ሰዎች ያላቸው ገንዘብ ወደ ቋሚ ንብረት ለመለወጥ ካላቸው ፍላጎት በመነሳት የመሬት፤ የቤት እና የመኪና ዋጋ እየበረረ ነው።፡


የባንኮች የቋሚ ንብረት ብድር ስርዓትን ተከትሎ 30% ቅድመ ክፍያ መሸፈን የቻሉ ሰዎች ብራቸው ዋጋ እያጣ መምጣቱን ተከትሎ ወደ መኪና እና ቤት ሸመታ እየገቡ በመሆኑ ገበያው በጣም እየናረ ነው።


#ለምሳሌ፦ ላለፉት 3 ዓመታት ኮቪድን ተከትሎ የዓለም አቀፍ ንግድ መቀዛቀዝን ተከትሎ ለጊዜው ከገበያ የወጡ ገንዘቦች በአዲስ አበባ ከተማ ቤት እና መሬት ግዢ ላይ ውለዋል! በተመሳሳይ በተለያዩ አካባቢዎች የፀጥታ ሁኔታው በፈጠረው Uncertainty ሃብትን ወደ ቤት እና መሬት ማዞር የፈለጉ ሰዎች በአዲስ ከበባ የቋሚ ንብረት ገበያ ውስጥ ያላቸው ፍላጎት ቀላል አይደለም።


በቋሚ ንብረት ሸመታ ላይ እየተረባረቡ ያሉ የመካከለኛ እና ከፍተኛ ገቢ ባለቤቶች ተሳትፎ አብዛኛውን ኢ-መደበኛ ሴክተር ተሳታፊዎችን እና የዝቅተኛ ገቢ ባለቤቶችን ስለሚነካ ኢኮኖሚው ምን አገባኝ የሚለው ተፅዕኖ ስላልሆነ የመንግስትን ፈጣን እርምጃ ይፈልጋል (በመረረ የገበያ መዛነፍ ላይ የመንግስት ጣልቃ ገብነት ምክንያታዊ ነው)።


#ለምሳሌ፦ ከውጭ የሚገቡ ሆነ ሀገር ውስጥ የሚመረቱ #የኤሌክትሪክ የህዝብ ማመላለሻ ተሽከርካሪዎች፣ የቤት አውቶሞቢሎችና የእቃ መጫኛ ተሽከርካሪዎች ላይ ዝቅተኛ የጉምሩክ ታሪፍ የሚጣልባቸው ሲሆን ከተጨማሪ እሴት ታክስ፣ ከኤክሳይዝ ታክስና ከሱር ታክስ #ነፃ መደረጋቸውን ገንዘብ ሚኒስቴር አሳውቋል። ክፈት / አስተያየት ይስጡ