Ethiopia Check

2022-09-06 15:54:07 #EthiopiaCheck Fake Accounts Alert

ከሰሞኑ በብዛት እየተከፈቱ ካሉ ሀሰተኛ የትዊተር አካውንቶች ይጠንቀቁ!

ሰሞኑን በርካታ የትዊተር አካውንቶች በታዋቂ ግለሰቦች ስም እየተከፈቱ ይገኛሉ፣ ለዚህም "አካውንቴ ተዘግቶብኝ/ጠፍቶብኝ አዲስ ከፍቻለሁ" እንዲሁም "ከዛሬ ጀምሮ ትዊተርን ተቀላቅያለሁ" የሚሉ ምክንያቶችን ይሰጣሉ።

በትክክል በነዚህ ምክንያቶች አዳዲስ አካውንቶችን እየከፈቱ ያሉ ግለሰቦች ሊኖሩ ቢችሉም በርከት ያሉ ሀሰተኛ አካውንቶችም እየተከፈቱ እንደሆነ አስተውለናል።

እነዚህን ተመሳስለው የሚከፈቱ አካውንቶችን ላለመከተል እነዚህን ነጥቦች ልብ ይበሉ:

- የአካውንቱ ባለቤትን ትክክለኛ/የቀደመ አካውንት የሚያውቁ ከሆነ መዘጋቱን ወይም ትዊት ማረግ ማቆሙን ያረጋግጡ

- አካውንቱ የተከፈተበትን ግዜ ይመልከቱ

- በአካውንቱ ላይ የሚቀርቡ መልዕክቶችን ይመርምሩ፣ ፅሁፎችን በራሱ ያቀርባል ወይስ የሌሎችን በብዛት ሪትዊት ያደርጋል?

- ግለሰቡ የፌስቡክ ወይም ሌላ አካውንት/ገፅ ካለው እዛ ላይ ከሚፃፈው ጋር ተመሳሳይ/ተቃራኒ መሆኑን ልብ ይበሉ

- አካውንቱን የሚከተሉትን ግለሰቦች እና ድርጅቶች ይመልከቱ፣ የተከታዮቹን ብዛትም ግንዛቤ ውስጥ ያስገቡ

- በአካውንቱ ላይ የሰፈረውን የፕሮፋይል መረጃ (ፎቶ፣ ድረ-ገፅ፣ ስራ ወዘተ) በአፅንኦት ይመልከቱ

ከነዚህ ውስጥ አንዱ ብቻውን ሀሰተኛ የትዊተር አካውንትን ለመለየት በቂ ላይሆን ይችላል፣ ነገር ግን ሁሉም በአንድነት ሲቃኙ ፍንጮችን ሊሰጡ ይችላሉ።

አንዳንድ ጥናቶች ትዊተር ላይ ካሉት አካውንቶች መሀል 4% የሚሆኑት ሀሰተኛ እንደሆኑ ይጠቁማሉ። ይህንን ግንዛቤ ውስጥ በማስገባት ትዊተር ላይ የሚከተሏቸውን አካውንቶች በጥንቃቄ ይምረጡ።

@EthiopiaCheck ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-05 10:11:24
#EthiopiaCheck የሰኞ መልዕክት

2014 ዓመተ ምህረትን ልንሰናበተው በጣት የሚቆጠሩ ቀናት ብቻ ቀሩን።

እንደቀደሙት ዓመታት ሁሉ 2014ም ሀሠተኛና የተዛቡ መረጃዎች፣ የጥላቻ ንግግሮች እንዲሁም ኢንተርኔትን መሰረት ያደረጉ የማጭበርበር ድርጊቶች በስፋት ሲከወኑ ያስተዋልንበት ነበር።

በአንጻሩ ብዙዎቻችሁ የሚዲያ አጠቃቀም ንቃታችሁን ያሳደጋችሁበት ዓመትም እንደነበርም መገመት እንችላለን። በዚህም ሀሠተኛና የተዛቡ መረጃዎን በቀላሉ የመለየትና የማጋለጥ አቅም እንደገነባችሁ፤ የጥላቻ ንግግሮች በዜጎች ላይ የሚያደርሱትን ጉዳት በመረዳት በእንዲህ ያለው አሉታዊ ድርጊት ተሳታፊ ላለመሆን እራሳችሁን እንዳቀባችሁ፤ በርከት ያሉ የጥላቻ ይዘቶችንም ሪፖርት ያደረጋችሁበት ዓመት እንደነበር እናምናለን።

ኢትዮጵያ ቼክም እንዳለፉት አመታት ሁሉ በ2014ም ሀሠተኛና የተዛቡ መረጃዎች፣ የጥላቻ ንግግሮች እንዲሁም ኢንተርኔትን መሰረት ያደረጉ የማጭበርበር ድርጊቶች ስርጭትን ለመቀነስ በርካታ ስራዎችን የሰራበት ዓመት ነበር።

በመቶዎች የሚቆጠሩ ሀሠተኛና የተዛቡ መረጃዎችን አጣርቷል፤ በተጽዕኖ ፈጣሪ ግለሰቦችና ድርጅቶች ስም ተመሳስለው የተከፈቱ የማህበራዊ ሚዲያ አካውንቶችን አጋልጧል፤ የዜጎችን የሚዲያ አጠቃቀም ንቃት የሚያሳድጉ ትምህርታዊ መልዕክቶችን በጽሁፍ፣ በምስልና በቪዲዮ አጋርቷል፤ እንዲሁም በርከት ያሉ የማጭበርበር ድርጊቶችን የተመለከቱ ዘገባዎችን አስነብቧል።

ሆኖም ከድርጊቱ ስፋትና ውስብስብነት አኳያ ሁላችንም ከዚህ የተሻለ መስራት ይጠበቅብናል።

ስለሆነም በአዲሱ ዓመት የራሳችንንና በዙሪያችን የሚገኙ ሰዎችን የሚዲያ አጠቃቀም ንቃት የበለጠ ለማጎልበት መዘጋጀት ይኖርብናል። ሀሠተኛና የተዛቡ መረጃዎችን፣ የጥላቻ ንግግሮችን እና የማጭበርበር ድርጊቶችን ላለማጋራት ቃል መግባት ይኖርብናል። እንዲህ ያሉ አሉታዊ ይዘቶችን በማህበራዊ ሚድያ ስንመለከትም ሪፖርት ለማድረግና ለማጋለጥ ተነሳሽነታችን መጨመር ይጠበቅብናል።

ሁላችንም ከትናንት በተሻለ የሚጠበቅብንን መወጣት ከቻልን የሀሠተኛና የተዛቡ መረጃዎች፣ የጥላቻ ንግግሮች እና የማጭበርበር ድርጊቶች የሚያደርሱትን ዘርፈ ብዙ ምስቅልቅል መቀነስ እንችላለን።

ከወዲሁ መልካም አዲስ አመት እንመኛለን።

ኢትዮጵያ ቼክ

@EthiopiaCheck ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-05 10:11:12 ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-02 18:39:35
#EthiopiaCheck የአርብ የሚድያ ዳሰሳ

1. ሀሰተኛ መረጃዎችን ሲያሰራጩ ነበር ባላቸው 111 የዲጂታል ሚዲያዎች ላይ ክስ መመስረቱን የፌደራል ፖሊስ ኮሚሽን ማስታወቁን ኢቢሲ በሳምንቱ አጋማሽ ዘግቧል። ፖሊስ ሚዲያዎቹን “ህገ-ወጥ” በማለት የጠራቸው ሲሆን ሀሰተኛ መረጃዎችን በማሰራጨት ኢትዮጵያን የብጥብጥ ማዕከል ለማድረግ ሲሠሩ ነበር ብሏል። የሚዲያዎቹ ማንነት በዘገባው አልተካተተም።

2. አስር የሰላም ኖቤል ሽልማት አሸናፊ የሆኑ ግለሰቦች መንግስታት ሀሠተኛ መረጃና የጥላቻ መልዕክት የሚያደርሱትን ጉዳት ለመቀነስ ተጨባጭ እርምጃ እንዲወስዱ ዛሬ ባወጡት ባለ አስር ነጥብ ማኒፌስቶ ተማጽነዋል። የሰላም ኖቤል ሽልማት አሸናፊዎቹ ማኒፌስቶውን ይፋ ያደረጉት በኖርዌ ኦስሎ ከተማ በሚገኘው የሰላም ኖቤል ማዕከል በመካሄድ ላይ ባለው ሀሳብን በነጻነት መግለጽን በተመለከተ ኮንፈረንስ ላይ ነበር። ሎሬቶቹ ሀሰተኛ መረጃና የጥላቻ መልዕክትን በዴሞክራሲ ህልውና ላይ የተቃጡ ጥቃቶች ሲሉ ገልጸዋቸዋል።

3. የትዊተር ተጠቃሚዎች መልዕክት ካጋሩ በሗላ አርትዖ (edit) ማድረግ የሚያስችላቸውን አገልግሎት ለመጀምር ወደ ሙከራ መግባቱን ካምፓኒው በትናንትናው ዕለት አስታውቋል። በአገልግሎቱም የትዊተር ተጠቃሚዎች አርትዖ ማድረግ የሚችሉት መልዕክት ባጋሩ በ30 ደቂቃዎች ውስጥ ሲሆን የአርትዖ ስራ መስራታቸውን የሚገልጹ ምልክቶች ለተከታዮቻቸው በግልጽ እንዲታዩ ይደረጋል ተብሏል። አርትዖ የተደረገው መልዕክት ቅድመ-ታሪክንም (edit history) ማየት እንደሚቻል ትዊተር አስታውቋል።

4. የበለጸጉ ሀገራት ዜጎች የሀሠተኛ መረጃ ስርጭትን እንደዋነኛ የህልውና ስጋት እንደሚመለከቱት ፒው የጥናት ማዕከል (Pew Research Center) በሳምንቱ አጋማሽ ይፋ ያደረገው አንድ የዳሰሳ ጥናት አሳየ። ማዕከሉ የዳሰሳ ጥናቱን በ19 ከፍ ያለ ምጣኔ ሃብት ባላቸው አገሮች ያደረገ ሲሆን 24,525 ሰዎችን አሳትፏል። በውጤቱም ከአየር ንብረት ለውጥ በመቀጠል ሃሰተኛ መረጃ በዋና የህልውና ስጋትነት ተቀምጧል። ከሌሎች አገሮች የሚሰነዘር የሳይበር ጥቃት፣ የዓለም የምጣኔ ሃብት ሁኔታ እንዲሁም የተላላፊ በሽታዎች ስርጭት ቀጣይ ደረጃዎችን ይዘዋል።

በዚህ ሳምንት ያቀረብናቸው መረጃዎች እና የቴሌራም ሊንኮቻቸው:

- በሰኞ መልዕክታችን ሀሠተኛና የተዛቡ መረጃዎችን እንዲሁም የጥላቻ መልዕክቶችን ሪፖርት የማድረግ አስፈላጊነትንና ሂደቶችን የሚያስቃኝ ጽሁፍ በትግረኛ አጋርተናል: https://t.me/ethiopiacheck/1501

- እንዲሁም በተመሳሳይ ቀን ደንበኞች የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ የሚያዘጋጃቸውን የሽልማት ፕሮግራሞች በመንተራስ የሌብነት ተግባር ከሚፈፅሙ አጭበርባሪዎች ራሳቸውን እንዲጠብቁ የሚያሳስብ መረጃ አስነብበናል: https://t.me/ethiopiacheck/1502

- ከሳምንቱ አጋማሽ ጀምሮ እራሳችንን ከክሊክ አጥማጆች እንዴት መጠበቅ እንዳለብን የሚያስተምር ጽሁፍ በአማርኛ፣ በትግርኛና በአፋን ኦሮሞ አጋርተናል:
https://t.me/ethiopiacheck/1503
https://t.me/ethiopiacheck/1511
https://t.me/ethiopiacheck/1513

- ዕረቡ ዕለት በኢትዮጵያ የሚገኙ ኢንዱስትሪ ፓርኮች ውስጥ ስላሉ ኩባንያዎች እና ሰራተኞች ወቅታዊ ሁኔታ የሚዳስ ስ ጽሁፍ ወደናንተ አድርሰናል:
https://t.me/ethiopiacheck/1506

- ትናንት በዩትዩብ ቻናሎች የሚተላለፉ መረጃዎችን ከማመናችን በፊት ልንጠይቃቸው የሚገቡ ነጥቦችን የተመለከተ ጽሁፍ አስነብበናል:
https://t.me/ethiopiacheck/1509

- ስለ ዲፕፌክ ምንነት የሚያሳዩና በአማርኛ፣ በአፋን ኦሮሞና በትግረኛ የተዘጋጁ ቪዲዮዎችም በሳምንቱ ካጋራናቸው ይዘቶች መካከል ናቸው:
https://t.me/ethiopiacheck/1507
https://t.me/ethiopiacheck/1515

- ዛሬ የበኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያን ኦፊሴላዊ የትዊተር አካውንትን የተመለከተ ዘገባን አስነብበናል: https://t.me/ethiopiacheck/1516

@EthiopiaCheck ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-02 18:39:14 ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-02 15:08:24 #EthiopiaCheck Fake Account Alert

የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያንን ስምና አርማ በመጠቀም የተከፈተ የትዊተር አካውንት መኖሩን ተመልክተናል።

ይህ 'Ethiopian Orthodox Tewahedo Church' የሚል ስያሜ ያለው አካውንት አሁን ላይ 2,108 ተከታዮች አሉት። አካውንቱ እራሱን የቤተክርስቲያኒቱ ኦፊሴላዊ (official) የትዊተር አካውንት እንደሆነ የሚገልጽ ሲሆን ከቤተክርስቲያኒቱ ጋር የተያያዙ መረጃዎችን እንደሚያጋራ አስተውለናል።

ኢትዮጵያ ቼክ የአካውንቱን ትክክለኛነት ለማረጋገጥ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያንን አነጋግሯል።

የቤተክርስቲያኒቱ የሕዝብ ግንኙነት መምሪያ ከላይ የተገለጸው የትዊተር አካውንት የቤተክርስቲያኗ አለመሆኑን ገልጿል። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን የህዝብ ግንኙነት መምሪያ ሃላፊ ሊቀ ስዩማን እስክንድር ገ/ክርስቶስ በአካውንቱ የሚጋሩ መልዕክቶችም ቤተክርስቲያኒቱን እንደማይወክሉ ለኢትዮጵያ ቼክ አሳውቀዋል።

ተመሳስለው የተከፈቱ ሀሰተኛ ገጾችን እና አካውንቶችን ባለመከተል ከሀሰተኛና ከተዛቡ መረጃዎችን ስርጭት እራሳችንን እንጠብቅ።

@EthiopiaCheck ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-02 13:16:07 #EthiopiaCheck Video Explainer

ዲፕ ፌክ (deep fake) እንታይ እዩ?

ኣብዚ እዋን እዚ ብዝተራቐቐ መልክዕ ዝስርሑ ስእልታት፣ ቪዲዮታትን ድምጽታትን ዝሓዙ ትሕዝቶታት ክረኣዩ ጀሚሮም ኣለዉ። እሞ ንዞም ዘተሓሳስቡ ትሕዝቶታት ንምልላይ እንታይ ክንገብር ንኽእል??

ነዚ ብዝምልከት ኢትዮጵያ ቼክ ንዘዳለዋ ሓጻር ቪዲዮ ንርአ።



ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-02 11:59:26 #EthiopiaCheck Video Explainer

Diipfeek (deepfake) maali?

Yeroo dhiyootii as suuraaleen, viidiyoowwanfii sagaleewwan hubannoo namtolcheen qindeeffamanii hojjetaman baay’inaan mul’achaa jiru.

Qabiyyeewwan kunneen akkamiin adda baafachuu dandeenya?

Viidiyoo gabaabaa Itoophiyaa Cheek qopheesse kana yaa daawwannu.



ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-01 17:05:12
#EthiopiaCheck Notes

ፖለቲካዊ ዘይምርግጋዕ ወይ ከዓ ጎንጺ እንክህሉ ከሎ በብሰዓቱ ንዝፍጠሩ ኩነታት ናይምፍላጥ ባህግና ይውስኽ።

ነዚ ባህጊ ንምርዋይ ነቶም መረዳእታ ክንረኽበሎም ንኸል ኢና ንንሓስቦም ማሕበራዊ ሚዲያ ገጽታት ወይ ከዓ ቻናላት ወይ ሚዲያታት ዳህሳስ ንገብር ኢና። በዚ ዳህሳስ እውን ንዞም ክሊክቤይት (clickbaits) ናይምቅላዕ ዕድል ይህልው’ዩ።

እዞም ክሊክቤይት ንስምዒትና ዝቀረበ፣ ድልየት ዝፈጥር፣ ንምሕላፍ ዘጸግም ርእሰ ዜና (headline) ከምኡ’ውን ብደምቢ ዝተቀናበረ ፎቶ ብምጥቃም ንሊንክታት ክንክተል ወይ ከዓ ቪዲዮታት ንኽንከፍት ዝደፋፍኡ ገጻትን ቻናላትን ክኾኑ ከለዉ፣ ናብ ውሽጢ ኣቲና ንትሕዝትኦም ክንምልከት ከለና ምስቲ ርእስ ዜና ዘይራኸብ፣ ምንም ፍልፍል ዘይብሉ፣ ካብትን ካብዝን ዝተኣራረየ ኾይኑ ንረኽቦ።

ክሊክቤይት ኣብ ኢትዮጵያ ብፍላይ ብዩትዩብ ብብዝሓት ዘለው እንትኾን ዕላምኦም’ውን ብዙሕ ተመዝገብትን (subscribers) ተመልከትን ብምርካብ ቅርሺ ምርካብ እዩ። ካልኦት ንናይ ፖለቲካ ዕላምኦም ንምርዋይ ይጥቀምሉ እዮም።

ክሊክቤይት መብዛሕትኡ ትሕዝትኦም ፍልፍል ዘይጠቕሱ፣ ዝተጋነኑ፣ ርትዓዊ ዘይኮኑ ወገንተኛ ኮይኖም ንረኽቦም። በዝ’ውን ንናይ ሓሶትን ዝተዛብዑን መረዳእታ ምግዋሕ ክብ ዝበለ ኣበርክቶ ኣለዎም።

ስለዝኾነ’’ውን ብክሊክቤይት ናይ ዩትዩብ ቻናላት ወይ ከዓ መርበብ ሓበሬታታት ዝቐርቡ መረእታታት ቅድሚ ምእማንና ደው ኢልና ክንሓስብን ንዞም ዝስዕቡ ሕቶታት ምሕታት ኣድላዪ እዩ፦

* እቲ መረዳእታ ዘቕርብ ዘሎ ውልቀሰብ ወይ ከዓ ትካል ዝፍለጥ ድዩ?
* መረዳእታ ዘቕርብ ዘሎ ኣካል እቲ ተግባር ንዝተፈጸመሉ ቦታ ክንደየናይ ቀረባ እዩ?
* እቲ መረዳእታ ኣቕራቢ ዝእመን ፍልፍል ጠቒሱ ድዩ?
* ነቲ መረዳእታ ብኣጻራዊነት ዝእመኑ ሚዲያታት ጸብጺቦምዎ ድዮም?
* እቲ ኣቕራቢ ነቲ መረዳእታ ብፎቶ ወይ ከዓ ብቪዲዮ ደጊፉዎ ድዩ?
* እቶም ፎቶታትን ቪዲዮታትን ትኽክለኛን ሓቅን ድዮም?

@EthiopiaCheck ክፈት / አስተያየት ይስጡ

2022-09-01 17:05:02 ክፈት / አስተያየት ይስጡ