Stress እና መፍትሄዎቹ [Dr. ማቲዎስ ሶቦቃ (PhD in Medical Research) | ሮዛ ቤት ለቤት ህክምና አገልግሎት Rosa home based care

Stress እና መፍትሄዎቹ

[Dr. ማቲዎስ ሶቦቃ (PhD in Medical Research)

Stress ለምን ይከሰታል ፤ እንዴት መቆጣጠር ይችላል? በህይወትዎ ውስጥ ውጥረት አጋጥሞዎታል?

 Stress ማለት ተፈጥሯዊ ስሜት ሲሆን የተወሰኑ ፍላጎቶችን እና ክስተቶችን መቋቋም ባለመቻል የሚፈጠር ነው።

 Stress ብዙውን ጊዜ የሚከሰተው ያለንበት ሁኔታ መቆጣጠር ሲከብደን ወይም የተፈተጠረ ሁኔታ ከአቅማችን በላይ ሲሆን ነዉ።

 Stress ሁሉም ሰው ሊያጋጥም ይችላል።
 Stress የሰው ልጅ አካል ከጠላቶች እና ከአደጋ የሚከላከል ተፈጥሯዊ መከላከያ ነው።

 በ Stress ጊዜ የአዕምሮአችን ኬሚካሎች በተለይ ሆርሞን በብዘት ወደ ሌላ ኣካላችን በብዛት ይለቀቃል። በተለይ ሰውነታችን ኮርቲሶል፣ ኢፒንፍሪን እና ኖሬፒንፊን የተባሉትን ኬሚካሎች በብዛት ያመነጫል። እነዚህ ሆርሞኖች ሰዎች በፍጥነት እንዲተነፍሱ, ጡንቻዎቻቸው እንዲወጠሩ, እንዲያልቡ ፤እና ለእርምጃ እንዲዘጋጁ ያደርጋሉ። በተጨማሪም የሚያስፈራ ነገር ሲከሰት ደም ግፊት ይጨምራል፣ ልብ በፍጥነት ይመታል ።ይህ በሚሆንበት ጊዜ የማንቂያ ደወል ስርዓት “መዋጋት ወይም መሸሽ” የሚባል ስርዓት ሰዉዬዉን ከጉዳት ለመጠበቅ ዝግጁ ይሆናሉ። የተወሰነ መጠን ያለው stress የዕለት ተዕለት ሕይወት ዉስጥ የተለመደ ነው። አስፈላጊም ነዉ።

ትንሽ stress ሰዎች ቀነ-ገደቦችን ጠብቆ እንዲሰሩ, ለዝግጅት አቀራረቦች እንዲዘጋጁ, ውጤታማ እንዲሆኑ እና አስፈላጊ ለሆኑ ዝግጅቶች በሰዓቱ እንዲደርሱ ይረዳል። ይሁን እንጂ ለረጅም ጊዜ የሚቆይ stress ጎጂ ሊሆን ይችላል።

 Stress ከአቅም በላይ ከሆነ እና ረዘም ላለ ጊዜ ከቆዬ ለአእምሮ ጤና እና አካላዊ ሕመም ሊያጋልጥ ወይም እንዲጨመር ሊያደርግ ይችላል።

 የረዥም ጊዜ stress የአእምሮ ጤና ችግሮች እንደ ጭንቀትእና ድብርት/ዲባቴ፣ የዕፅ ሱስ፣ የእንቅልፍ ችግር፣ ህመም እና እንደ የጡንቻ ውጥረት እንዲከሰት ያደርጋል።

 Stress በተጨማሪም እንደ ራስ ምታት፣ የጨጓራ ችግሮች፣ የበሽታ መከላከል ስርዓት መዳከም፣ የመፀነስ ችግር፣ የብልት ኣለመቆም (ስንፈተ ወሲብ) እና የወሲብ ፍላጎት ማጣት፤ የደም ግፊት፣ cardiovascular disease እና ስትሮክ ያሉ የጤና ችግሮች ያጋልጣል።

የstress መንስኤዎች

 የstress ምንጮች የአካባቢ ሁኔታዎች (ለምሳሌ፣ ጫጫታ የበዛበት ጎዳናዎች ወይም ደህንነቱ ያልተጠበቀ የመኖሪያ ቦታ)፣ ግንኙነቶች፣ ስራ፣ የህይወት ሁኔታዎች እና ዋና ዋና የህይወት ለውጦች ያካትታሉ።

 እነዚህ ሁኔታዎች አሉታዊ ክስተቶችን እንደ የገንዘብ ችግር፣ የግንኙነቶች መፍረስ፣ በሥራ ቦታ ወይም በትምህርት ቤት ችግሮች፣ ሥራ ማጣት፤ጉዳት፣ ሕመም ወይም ሞት እና ሀዘን ሊያካትቱ ይችላሉ።
 ነገር ግን፣ ወደ stress የሚመሩ ሁኔታዎችም አዎንታዊ ለውጦች እንደ በስራ ቦታ እድገት ማገኘት ፣ ማግባት፣ ልጅ መዉለድ፤ መኖርያ ቦታ መቀየር፤ ሥራ ማገኘት፤ ቤት መግዛትን ሊሆኑ ይችላሉ። ለአንዱ ደስታ የሆነ ለሌላ ደግሞ ከባድ ሁኔታ ሊሆን ይችላል።
ብዙ ምክንያቶች ውጥረት ሊያባብሱ ይችላሉ,

ለምሳሌ:
 የማህበራዊ ድጋፍ ኣለመኖር
 የሚያስጨነቁ ነገሮች መብዛት
 ስሜቶችን የመቆጣጠር ወይም የማመጣጠን ችግር
 አለመረጋጋት
 በራስ መተማመን ማጣት ወይም የሚያስጨነቅ ነገሮችን መቋቋም ኣለመቻል
 Stressን በአሉታዊ መልክ መቶርገም፣ በዚህም ምክንያት አቅመ ማጣት፣ መጨናነቅ፤ እና እርዳታ የመጣት

የstress ምልክቶች
1. ኮግኒቲቭ ምልክቶች የሚከተሉትን ያካቲታሉ:
 የማተኮር ወይም ማሰብ ችግር
 የማስታወስ ችግሮች
 አሉታዊነት ወይም በራስ መተማመን ማጣት
 የማያቋርጥ ጭንቀት
 ውሳኔ የማድረግ ችግር

2. ከስሜት ጋር የሚገናኙ ምልክቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ :
 ዝቅተኛ ሞራል
 ድብርት ስሜት
 ብስጭት
 ደስ የማይል፤ የሚያስጨነቅ እና የፍርሀት ስሜት
 የጭንቀት ስሜት
 ደስተኛ ኣለመሆነ ወይም የጥፋተኝነት ስሜት
 መበሳጨት ወይም እረፍት ማጣት

3. አካላዊ ምልክቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ:
 ራስ ምታት
 የጡንቻ ውጥረት ወይም ሌላ አካላዊ ሕመም ወይም ምቾት ማጣት
 የሆድ ሕመም
 ማቅለሽለሽ, ተቅማጥ ወይም ማስታወክ
 የወሲብ ስሜት ማጣት
 ፈጣን የልብ ምት
 ከፍተኛ የደም ግፊት
 ድካም

4. የባህሪ ምልክቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ:
 የአመጋገብ ወይም የእንቅልፍ ሁኔታ ላይ የሚታይ ለውጦች
 ማህበራዊ ግኑኝነትን መተዉ
 ከፍርሀት ጋር የተገናኙ እንደ ጥፍር ማንከስ ፤ጥርስ መፋጨት ወይም የእግር ማንቀሳቀስ
 የካፌይን (ቡና፣ ሻይ) ፣ ሲጋራ ፣ አልኮሆል ወይም ሌሎች መድኃኒቶች አጠቃቀም መጨመር
 የቤተሰብ ወይም የሥራ ኃላፊነቶችን ችላ ማለት
 የአፈፃፀም ወይም ምርታማነት መቀነስ
የStress መከለክያ እና ሕክምና
Stress ለመቀነስ እና ለመቆጣጠር ጥሩ መንገዶች፡
 ጥሩ ምግብ መመገብ፣
 አዘውትረው የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፣
 አሉታዊነትን ለመቀነስ መሞከር፣
 ለመዝናናት ቅድሚያ መስጠት፣
 አልኮል እና ካፌይን መገደብ፣
 ሲጋራ እና ሌሎች መድሃኒቶችን ማስወገድ እና ትክክለኛ የእንቅልፍ ንፅህናን መከተል ይገኙበታል።
በተጨማሪም
 በጣም ቅድሚያ ለሚፈልግ ተግባራት ቅድሚያ መስጠት, ማደራጀት እና ውክልና መስጠት
 ከቤተሰብ እና ከጓደኞች ድጋፍ መፈለግ
 የጤና ባለሙያ ማማከር

ሁል ጊዜ ጤና ይሁኑ!

@rhhomecare