2024-03-27 15:28:26
በእርግዝና ወቅት የማይመከሩ መድሃኒቶች
በእርግዝና ወቅት እናት የምትወስዳቸው አብዛኞቹ መድሀኒቶች ወደ እንግዴ ልጅ የማለፍ እድል ይኖራቸዋል(መጠኑ ቢለያይም)
ከመድሀኒቶች ዉስጥ ስሪታቸዉ ተለቅ ያሉ ንጥረ ነገር ያላቸዉ እንደ ሂፓሪን(የደም ማቅጠኛ )እና ኢንሱሊን (ለስኳር ህመም)የሚወሰዱት ወደፅንስ የማለፋቸዉ እድላቸዉ አነስተኛ ነዉ።
በአብዛኛዉ የአፈጣጠር ችግሮች (65%)መንስኤዎች አይታወቅም።የተቀሩት 25% የሚከሰቱት የዘረመል (genetics )ችግሮች ሲሆኑ ከመድሃኒቶች ከመዉሰድ የሚፈጠሩ የፅንስ የአፈጣጠር ችግሮች ከ2-3% ይሆናሉ።
በእርግዝና ወቅት የሚወሰዱ መድሀኒቶች በፅንሱ ላይ ችግር የመፍጠራቸዉ እድል የሚወሰነዉ በእርግዝናዉ የጊዜ ወቅት፣ በሚወሰደዉ የመድሀኒት አይነትና በመድሀኒቱ በሚወሰደዉ መጠኑ ይወሰናል።
1. እርግዝና ከተከሰተ ከ31ቀን ባነሰ የሚወሰዱ በእርግዝና ወቅት የተከለከሉ መድሀኒቶች አንዲት እርጉዝ ብትወስድ የሚፈጠረዉ ሙሉለሙሉ ችግር መፍጠር ፅንሱ አለማደግ፣ የፅንሱ መቋረጥ አለበለዚያም ምንም ችግር አለመፍጠር ነዉ።
-ጤነኛ ፅንስ ሆኖ መቀጠል ሊያጋጥም ይችላል(all or none effects )
2-በእርግዝና ወቅት ለመድሀኒት መዉሰድ ከባድ ጊዜ የሚባለዉ የመጨረሻ የወር አበባ ከታየበት ወቅት ከ 31ቀን ጀምሮ እስከ 71ቀን (ከ5ሳምንታት እስከ 10ሳምንት ያለዉ ) ሲሆን ይህም የሆነበት ምከንያት የፅንሱ አብዛኛው የሰዉነት ክፍል የሚሰራበት ወቅት ስለሆነ ነዉ።
በዚህ ወቅት በተለይ በመጀመሪያዎቹ (ከ5 ሳምንት ጀምሮ)ባሉት ወቅቶች የልብ የአእምሮና ህብለሠረሰር የሚሰሩበት ወቅት ሲሆን የተከለከሉ መድሀኒቶች ከተወሰዱ በነዚህ የፅንሱ ክፍሎች ላይ ችግር ሲፈጥሩ ወደመጨረሻዎቹ (9-10ሳምንታት)የእርግዝና ወቅት ከተወሰዱ የአፍ ዉስጥ የላንቃ ክፍት በጆሮ ላይ የአፈጣጠር ችግሮች...ይፈጥራሉ።
በእርግዝና ወቅት የተከለከሉ መድሀኒቶች (ከብዙ በጥቂት....)
1-ለሚጥልበሽታ የሚወሰዱ መድሀኒቶች(aniepileptics drug)
በዛ ያሉ መድሀኒቶች ቢኖሩም ቫልፖሪክ አሲድ (valporic acid ) እና ካርባማዜፒን (carbamazipine)የተባሉት መድሀኒቶች በፅንሱ ላይ የልብ ችግር፣ የላንቃ መሰንጠቅ፣ የህብለሰረሰር ችግር ተጨማሪ የጣት ቁጥርና ሌሎችንም ችግሮች ያመጣሉ።
በአገራችን በብዛት ከሚወሰዱት መድሀኒቶች መካከልም ፊንቶይን(phenytoin) በእናትየዉ ዉስጥ ያለዉን ፎሌት (folate )ስለሚቀንሰዉ ከፎሌት ማነስ ጋር የሚፈጠሩ የተለያዩ የአእምሮ እድገትን የሚገቱ ችግሮችን ያመጣሉ።
2-ለደም መርጋት የሚወሰዱ መድሀኒቶች -anticoagulants
በተለይ ዋርፋሪን የተባለዉ መድሀኒት በተለያየ የእድገት ደረጃ ላይ በዛ ያሉ ችግሮችን ይፈጥራል። ከነዚህም ዉስጥ የአፍንጫ አጥንት ማነስ የአይን የማየት ችግሮችን (bilateral optic atropy) የአእምሮ ዝግመትንና ሌሎች የአፈጣጠር ችግሮችን ያመጣል
3-ለስነእምሮ ችግር የሚወሰዱ
መድሀኒቶች-antipsychotic and antidepressants drugs
ሊትየም (lithium) ለስነአእምሮ ችግር ከሚወሰድ መድሀኒት አንዱ ሲሆን በፅንስ ላይ የተለያዩ ችግሮችን በማምጣት ይታወቃል። ከነዚህም ዉስጥ የልብና የደምስር ችግሮችን በፅንስ ላይ የእንሽር ዉሃ መብዛት....የመሳሰሉ ችግሮችን የመጣል።
ለድባቴ ከሚወሰዱ መድሀኒቶች ኢሜፕራሚን (imipramine)የተባለዉም በተለይ በመጀመሪያዉ የፅንስ የማደግ ወቅት ጊዜ ከተወሰደ የተለያዩ ችግሮችን ያመጣል።
4-ለታይሮይድ ችግር የሚወሰዱ መድሀኒቶች-antithyroid
ፕሮፒልታዮራስል እና ሜታሚዞል (ptropylthiouracil and methimazol) ለታይሮይድ ሆርሞን መብዛት የሚታዘዙ ሲሆን በፅንሱ ላይ እንቅርት ሊያመጡ ይችላሉ
5-ለደምግፉት የሚወሰዱ መድሀኒቶች-antihypertensive drugs
በተለይ enlapril captopril and valsartan የተባሉት መድሀኒቶች የፅንስ የኩላሊት ችግር በማህፀን ዉስጥ የመቀንጨር የዉሃ ሽንት የመቀነስ በዚህም የተነሳ በእግርና በእጅ የአፈጣጠር ችግሮችን ያመጣሉ።
ከላይ የተጠቀሱት ከብዙ በጥቂት ሲሆኑ አንዲት እርጉዝ ማንኛዉንም መድሀኒት ከመዉሰዷ በፊት በሃኪም ብቻ የታዘዘላትን መድሀነት እንድትወስድ ይመከራል።
ዶ/ር ዘለቀ ከበደ (ፅንስና የማህፀን ሀኪምና የህብረተሠብ ጤና አጠባበቅ ባለሙያ)
12.8K viewsDr.Fasil, 12:28
ብ
